Roger Van der Weyden, Pokłon Trzech Króli (Stara Pinakoteka w Monachium)
Alleluja, alleluja. Vidimus stellam ejus in Oriente, et venimus cum muneribus adorare Dominum. Alleluja. (Ujrzeliśmy gwiazdę Jego na wschodzie i przybyliśmy z darami pokłonić się Panu.)
O tym jednym z najważniejszych świąt roku artykuł ubiegłoroczny.
Wigilia Bożego Narodzenia jest wyjątkowo radosną wigilią. Stanowi uroczyste przygotowanie do obchodów jednego z najważniejszych świąt roku. W bardzo dawnych wiekach poszczono przez cały Adwent (a w zasadzie od św. Marcina, 11 XI1), ale do Mszy wigilijnej, czyli późnego popołudnia, kiedy to post ustawał2. Czytaj dalej
Kto ma taką możliwość i trzyma się pięknego zwyczaju stawiania szopki Bożonarodzeniowej w swym chrześcijańskim domu czyni to właśnie dziś, w sobotę poprzedzającą I niedzielę Adwentu. Nie wystawia się wtedy jeszcze Dzieciątka Jezus, które w żłobku umieszcza się w noc wigilijną, ani Trzech Króli, którzy przy szopce pojawiają się w święto Objawienia Pańskiego, czyli Trzech Króli. Czytaj dalej
Święto dzisiejsze należy do dziesięciu obowiązkowych Kościoła powszechnego, których lista przedstawia się następująco: Obrzezanie Pańskie (1 I), Objawienie Pańskie (Trzech Króli) (6 I), świętego Józefa (19 III), Wniebowstąpienie (ruchome), Boże Ciało (ruchome), świętych Piotra i Pawła (29 VI), Wniebowzięcie (15 VIII), Wszystkich Świętych (1 XI), Niepokalane Poczęcie (8 XII) oraz Boże Narodzenie (25 XII).
Odpowiednia kultura religijna katolika nie tylko wymaga znajomości tej listy, ale żyjący rokiem liturgicznym w szczególny sposób je będzie obchodził, nawet jeśli dane święto nie jest już niestety obowiązkowe w jego kraju (choć dzisiejsze święto pozostaje takim w Polsce – dopiero w 2003 roku „znieśli” je moderniści nie posiadający władzy w Kościele). Nie tylko mamy tu do czynienia z nakazem „negatywnym”, zakazującym pracy w taki dzień. Czytaj dalej
Kontynuując zapowiedzianą na początku roku liturgicznego tematykę, jako ciągłość cyklu o śpiewie liturgicznym (Wstęp, Część I, Śpiew liturgiczny w wychowaniu cnoty pobożności), tym razem od strony praktycznej, przedstawię śpiewy części stałych Mszy świętej na cały rok liturgiczny. Jest to bowiem normalny sposób uczestnictwa wiernych we Mszy uroczystej (śpiewanej) oraz, jak zauważa o. Jacek Woroniecki, doskonały sposób na wychowanie w sobie cnoty pobożności, prawdziwej, katolickiej. Przyczynia się przy tym do wykorzenienia indywidualizmu, tak pospolitego u nas, Polaków. W ten sposób łatwo też będzie każdemu, kto chce, dowiedzieć się zawczasu, czego się może spodziewać w kaplicy czy kościele, gdzie Msza jest śpiewana oraz przygotować się odpowiednio, jeśli zachodzi taka potrzeba.
Wpis ten poszerzany będzie o kolejne Msze najczęściej śpiewane, dodam pewnie kilka zupełnie elementarnych uwag, jak śpiewać, a tymczasem, jako że okres wielkanocny już trwa od tygodnia, oto śpiew na pokropienie oraz Msza I: Czytaj dalej
Reformatorzy-twórcy Novus Ordo Missae rozpoczęli swe dzieło „odnowy” od przemeblowania tradycyjnego obrzędu Wigilii Wielkanocnej, czyniąc zeń w zasadzie „Pasterkę” Wielkanocną albo pierwszą ceremonię samego święta Wielkiej Nocy zamiast właściwej wigilii, i to niezależnie od zmiany godzin. Takiej bowiem wagi i znaczenia jest zastąpienie w tej reformie nieszporów laudesami, niby mała zmiana, a dla ogółu wiernych to już w ogóle niezauważalna. Ceremonia tracąc nieszpory staje się poranną modlitwą należącą do dnia następnego. A sama Wigilia straciła ze swego obrzędu wigilii, zaś najważniejsza uroczystość roku kościelnego stała się świętem bez pierwszych nieszporów.
Zniekształcone obrzędy krytykowali od początku niektórzy hierarchowie i liturgiści, m.in. x. kan. Leon Gromier. Poniżej tekst, w którym x. Cekada wyjaśnia zasadnicze różnice między tradycyjnymi obrzędami a tymi, które stanowiły pierwszy krok ku Novus Ordo Missae.
Pelagiusz z Asturii
Witraż kościoła w Kesgrave (Anglia). Diakon niesie trianguł, który w 1955 roku miał zniknąć na zawsze…
Wielkanocna Wigilia Bugniniego z 1951: „Pierwszy krok” ku Novus Ordo
x. Antoni Cekada
Świeccy, którzy chodzą na Msze odprawiane pod auspicjami motu proprio Benedykta XVI Summorum pontificum lub organizacji, jak Bractwo Św. Piusa X mają wrażenie, że obrzędy, które widzą, jak tam są odprawiane, przedstawiają szczyt przedsoborowej katolickiej tradycji liturgicznej wobec Mszy Pawła VI. W przypadku Wielkiego Tygodnia to wrażenie jest fałszywe, ponieważ te grupy używają mszału z 1962 roku. Mszał ten zawiera wielką liczbę zmian liturgicznych, które zostały wprowadzone w latach pięćdziesiątych i które utorowały drogę dla Novus Ordo.
Peter Gertner, Ukrzyżowanie
Wielki Piątek: Stary ryt a ryt z ‘55/62
x. Antoni Cekada
Wielki Piątek pierwotnie nie miał żadnej ceremonii liturgicznej. Nie odprawiano żadnej Mszy, ponieważ, jak w V wieku wyjaśnił Papież Innocenty I, był to dzień, w którym „Apostołowie ukryli się z obawy przed Żydami”.
Z czasem jednak Kościół ustanowił ceremonię liturgiczną na ten dzień. W tradycyjnym rycie składa się ona ze Mszy Katechumenów, uroczystych oracyj, adoracji krzyża i Mszy darów uprzednio uświęconych.
Kolejne opracowanie x. Antoniego Cekady dotyczące różnic między tradycyjnymi obrzędami Wielkiego Tygodnia a nowymi z 1955 roku (i zachowanymi w mszale Jana XXIII z 1962).
Obrzędy Triduum Sacrum sprzed reformy odprawiane będą w Krakowie, w oratorium Matki Bożej Królowej Polski wedle porządku na stronie x. Rafała Trytka.
Dla niemogących uczestniczyć w świętych obrzędach najświętszych dni roku liturgicznego warto obejrzeć je, łącząc się modlitwą, na stronie parafii św. Gertrudy w USA, wedle porządku na tej stronie.
Pelagiusz z Asturii
Joos van Wassenhove, Ustanowienie Najświętszej Eucharystii
Wielki Czwartek: Stary ryt a ryt z ‘55/62
x. Antoni Cekada
Ponieważ w tradycyjnym mszale ceremonie Wielkiego Czwartku składają się głównie z obrzędów związanych z Mszą, zmiany wprowadzone w Odnowionym Porządku Wielkiego Tygodnia z 1955 roku nie są tak liczne jak zmiany na inne dni Wielkiego Tygodnia.
Ordo z 1955 roku przesuwa odprawianie Mszy Wieczerzy Pańskiej na wieczór. To, samo w sobie, nie budzi sprzeciwu. Niemniej jednak istnieją również pewne obrzędowe zmiany.
Kolejny rok z rzędu przedstawiam krótkie opracowania x. Cekady dotyczące różnic między tradycyjnymi obrzędami Wielkiego Tygodnia a nowym porządkiem z 1955 roku.
Tam, gdzie to możliwe, dziś wieczorem tradycyjnie odprawia się wielkoczwartkową Ciemną Jutrznię. Reformatorzy spod ciemnej gwiazdy zrobili z niej „Jasną Jutrznię”, przenosząc na poranek dnia następnego.
Pelagiusz z Asturii
Ciemna Jutrznia: Stary ryt a ryt z ‘55/62
x. Antoni Cekada
Jedną z najbardziej imponujących i mistycznych ceremonii Wielkiego Tygodnia było śpiewanie w większych kościołach oficjum Tenebrae („Ciemności”) w środę, czwartek i piątek wieczorem. Składa się ono z oficjów jutrzni (dziewięc psalmów, dziewięć czytań) i laudesów (pięć psalmów, Benedictus, antyfona, Psalm 50 i kolekta) z brewiarza. Śpiewane są w zapadającym w mroku kościele, kiedy to gasi się piętnaście świec na trójkątnej ramie (trójkącie1), jedna po drugiej, w trakcie trwania ceremonii.
Kolejny rok z rzędu przedstawiam krótkie opracowania x. Cekady dotyczące różnic między tradycyjnymi obrzędami Wielkiego Tygodnia o nowym porządkiem z 1955 roku.
Dziś Niedziela Palmowa.
Pelagiusz z Asturii
Hipolit Flandrin, Pan Jezus wjeżdżający do Jerozolimy na osiołku (1842)
Wielki Tydzień: Niedziela Palmowa: Stary ryt a ryt z 1955
x. Antoni Cekada
Uwaga wstępna: modyfikacje w obrzędach Wielkiego Tygodnia z 1955 roku były częścią serii postępujących zmian liturgicznych, począwszy od 1951 roku, które ostatecznie doprowadziły do promulgacji Novus Ordo Missae w 1969 roku.
Stworzenie obrzędów Wielkiego Tygodnia z 1955 roku, podobnie jak stworzenie Novus Ordo, było organizowane przez Hanibala Bugniniego, człowieka uznawanego za złego geniusza, który zniszczył Mszę.
W tradycyjnych obrzędach Wielkiego Tygodnia w Niedzielę Palmową właściwą Mszę poprzedza obrzęd przypominający Mszę suchą (Mszę bez konsekracji): są tam modlitwy (oracje, etc.), lekcja, graduał, ewangelia, prefacja, Sanctus, etc. Za pośrednictwem kilku pięknych i starożytnych oracyj kapłan dokonuje poświęcenia palemek, kropi je i okadza. Rozdawane są wśród obecnych duchownych i wiernych, po czym następuje uroczysta i triumfalna procesja. Bowiem ceremonia ta ma wybitnie zwycięski charakter.
Palemka, jako symbol życia, musi być przynajmniej częściowo złożona z zielonych gałązek. W Polsce istnieje zwyczaj przygotowywania wyjątkowo strojnych palemek (który przyszedł do nas z Wilna zresztą), niestety jednak zazwyczaj są one kompletnie suche, jak śmierć, z którą procesja tego dnia nie ma nic wspólnego. Dlatego należy nadać życia temu suszowi poprzez dodanie jakiejś żywej części roślin. W innych krajach po prostu używa się gałązek palmowych lub, łatwiej dostępnych, bukszpanowych. Ludzie ich nie przynoszą, ale leżą na odpowiednim miejscu gotowe do poświęcenia i rozdania. Czytaj dalej
Jan Chrzciciel Salvi da Sassoferrato (1609–1685), Mater dolorosa
Święto Siedmiu Boleści Matki Bożej obchodzi Kościół dwa razy w roku, w piątek po Niedzieli Męki Pańskiej (ryt zdwojony większy) oraz 15 września (ryt zdwojony II kl.). Czyni to w okresie Męki Pańskiej po to, aby „uczcić rolę jaką Maryja odegrała w dziele Odkupienia”, a we wrześniu, „aby dać nam sposobność wyrażenia naszego współczucia” (za: Mszał rzymski z dodaniem nabożeństw nieszpornych, o. Lefebvre OSB, Tyniec 1949, s. 1487).
Formularz Mszy świętej obu tych świąt przewiduje śpiew lub odczytanie Sekwencji Stabat Mater dolorosa. Trudno ustalić tożsamość jej autora. Najczęściej przypuszcza się, iż tekst ułożył franciszkański mnich i mistyk, Jakub z Todi (Jacopone da Todi, Iacopo de’Benedetti, 1230-1306), lecz układał on swoje hymny i modlitwy w dialekcie umbryjskim, a wątpliwe jest, by kiedykolwiek cokolwiek napisał po łacinie (cf. The Catholic Encyclopedia). Niektórzy autorzy podają Papieża Innocentego III (również XIII wiek). W mszale rzymskim sekwencja ta pojawiła się za Benedykta XIII w 1727 r., ale liturgiczne jej używanie sięga wstecz co najmniej do XV wieku (cf. L.A. Molien, La prière de l’Eglise [Modlitwa Kościoła], tom I, Libraire Letouzey et Ané, Paryż 1924, s. 195). Najstarsze znane polskie przekłady pochodzą z XVI wieku (kancjonał Walentego z Brzozowa z 1554 roku). Czytaj dalej
Z nadejściem niedzieli Męki Pańskiej rozpoczyna się okres liturgiczny o tej samej nazwie (łac. Tempus Passionis), będący jednocześnie częścią Wielkiego Postu.
Jako że prawdziwy katolik żyje rokiem liturgicznym, powinien mieć podstawową wiedzę na temat i tego okresu. Zawarta jest ona choćby w artykule Encyklopedii katolickiej omawiającym ten temat, który swego czasu umieściłem na blogu.
Hymnem tego okresu jest słynne Vexilla Regis prodeunt,
„Ite ad Ioseph”, obraz z Bazyliki Najświętszego Serca Pana Jezusa w Rzymie
Ze względu na rangę niedziel Wielkiego Postu w tym roku Kościół święty obchodzi uroczystość swego Patrona i Głowy Świętej Rodziny w poniedziałek, 20 marca. Jest to jedno z dziesięciu świąt obowiązkowych w Kościele powszechnym* i choć nie jest już niestety takowe w Polsce to jednak zgodnie z zamysłem Kościoła, gdy to możliwe, każdy Polak katolik winien poczynić starania, aby ów dzień święcić w sposób wyjątkowy, jak każdą niedzielę czy święto obowiązkowe. Jeśli wysłuchanie Mszy świętej ze względów takich czy innych nie jest możliwe, warto poświęcić trochę czasu na pogłębienie swojej wiedzy religijnej lub pobożności, nie zapominając o sprawach zewnętrznych, które stanowią świadectwo wewnętrznej troski człowieka. Choć w Wielkim Poście tylko w niedziele post nie jest obowiązkowy, więc i w ten dzień post należy zachować, uroczystsza rodzinna kolacja lub obiad jest doskonałym sposobem na podkreślenie wobec wszystkich domowników rangi tego święta. Czytaj dalej
Giotto, Ofiarowanie w świątyni, ca. 1304, Kaplica Scrovegnich
Święto Oczyszczenia Matki Bożej jest ostatnim świętem okresu Bożego Narodzenia, choć niekiedy wypada po Siedemdziesiątnicy.
Przepisywane czy wspominane już tu na blogu dzieło Rok Boży jest doskonałą pomocą w przeżywaniu całego roku kościelnego po chrześcijańsku. I tym razem polecam lekturę ustępu z tej książki. Czytaj dalej
Roger Van der Weyden, Pokłon Trzech Króli (Stara Pinakoteka w Monachium)
Alleluja, alleluja. Vidimus stellam ejus in Oriente, et venimus cum muneribus adorare Dominum. Alleluja. (Ujrzeliśmy gwiazdę Jego na wschodzie i przybyliśmy z darami pokłonić się Panu.)
Tekst przeniesiony na „Myśl Katolicką”.
Jak zapowiadałem (nie pamiętam, czy na blogu, czy tylko osobiście znajomym), jako że nadeszła pierwsza niedziela Adwentu podejmę w tym roku liturgicznym częściej tematykę liturgii Kościoła, zarówno jako dalszą zachętę do pogłębionej formacji intelektualnej jak i z praktycznego punktu widzenia zwykłego wiernego z ławki, „duszpasterskiego”, że tak powiem. Głównym tego powodem jest powszechna nieznajomość tematu u „tradycjonalistów”, którzy często poza tym, że Msza jest ofiarą (przeciwko modernistom i ich protestanckiej uczcie Novus Ordo Missae) nie wiedzą nic więcej, ani jak się zachować, ani nawet jak się ubrać, ani co się dzieje przy ołtarzu, nie mówiąc już w ogóle o historii liturgii, różnych jej obrzędach i zwyczajach, czy właściwym śpiewie Kościoła, jakim jest chorał gregoriański. Temat wydaje się być ogólnie bardzo zaniedbany. Wielu tradycjonalistów kompletnie traci czas na szczegółowe śledzenie błazenady Bergoglio i jego towarzyszy mniej lub bardziej „konserwatywnych” czy „postępowych”, a w zasięgu ręki znajduje się nieprzebrany skarbiec wyjątkowo pożyteczny zarówno dla formacji intelektualnej jak i postępu duchowego chrześcijanina (zwłaszcza w wychowaniu cnoty pobożności). Czytaj dalej
Po ogłoszeniu, w 1950 roku, dogmatu o Wniebowzięciu Najświętszej Maryi Panny do nieba z ciałem i duszą Msza z dzisiejszego święta otrzymała całe nowe proprium (części własne) z wyjątkiem Alleluia, które jako jedyne nie uległo zmianie.
Posiadają one jedne z najpiękniejszych melodyj, w moim mniemaniu, całego roku liturgicznego. Poniżej przedstawiam nagrania części własnych Mszy o Wniebowzięciu. Czytaj dalej
Gaude Mater Polonia jest hymnem ku czci świętego Stanisława, napisanym przez Wincentego z Kielczy jako część życiorysu tego świętego męczennika pod tytułem Dies adest celebris z okazji przeniesienia jego relikwij do Polski po uroczystej kanonizacji (drugiej w historii Kościoła) w Asyżu 8 września 1253 roku. Relikwie dotarły do Polski i uroczystości w Krakowie nastąpiły 8 maja następnego roku i stąd pod tą datą obchodzi się w Polsce święto tego, który później został ogłoszony głównym Patronem naszego kraju. Ponieważ w Kościele powszechnym obchodzi się tego dnia od dawniejszych czasów zjawienie się św. Michała na Górze Gargano, kalendarz rzymski podaje św. Stanisława pod datą 7 maja. W Polsce, z racji wyjątkowej wagi, świętego Stanisława czcimy w dniu translationis reliquiarum, ze wspomnieniem św. Michała Archanioła.
Jako jeden z najstarszych hymnów polskich winien być otoczony szczególnym szacunkiem każdego prawdziwego Polaka. Oto jego słowa: Czytaj dalej
Witraż kościoła w Kesgrave (Anglia). Diakon niesie trianguł, który w 1955 roku miał zniknąć na zawsze…
Wielkanocna Wigilia Bugniniego z 1951: „Pierwszy krok” ku Novus Ordo
x. Antoni Cekada
Świeccy, którzy chodzą na Msze odprawiane pod auspicjami motu proprio Benedykta XVI Summorum pontificum lub organizacji, jak Bractwo Św. Piusa X mają wrażenie, że obrzędy, które widzą, jak tam są odprawiane, przedstawiają szczyt przedsoborowej katolickiej tradycji liturgicznej wobec Mszy Pawła VI. W przypadku Wielkiego Tygodnia to wrażenie jest fałszywe, ponieważ te grupy używają mszału z 1962 roku. Mszał ten zawiera wielką liczbę zmian liturgicznych, które zostały wprowadzone w latach pięćdziesiątych i które utorowały drogę dla Novus Ordo.
Pelagius Asturiensis 