Chodzenie na Mszę „una cum” i gdy kapłan ukrywa, że nie jest „una cum”

W poniższym artykule x. Franciszek Ricossa z Instytutu Matki Dobrej Rady odpowiada na wątpliwości wokół uczęszczania na Msze odprawiane przez tzw. potajemnych sedewakantystów, jakich podobno nie brak w Bractwie Świętego Piusa X a nawet i u indultowców. Pewnie w owych czasach (lata ’90) było ich tam więcej…

Przy okazji warto zapoznać się, albo przypomnieć sobie, tekst x. Cekady w tej materii, „Szczypta kadzidła. Sedewakantyści i msze una cum” oraz artykuł, w którym bp Sanborn wyjaśnia, co oznacza sam zwrot „una cum”, zawarty w kanonie Mszy.

Pelagiusz z Asturii

Problem „una cum”: sprawa sumienia

Nasza redakcja otrzymała list, który, z uwagi na znaczenie kwestii, jaką porusza, zasługuje na opublikowanie wraz z właściwą odpowiedzią. Jeśli nasi czytelnicy będą chcieli zadać redakcji inne interesujące pytania, dotyczące wiary lub moralności, z przyjemnością odpowiemy w granicach możliwości, jakie daje nam nasz biuletyn. „Sodalitium”

„Szanowna redakcjo Sodalitium,

przeczytałem z uwagą „Notę liturgiczną o Una Cum…” (opublikowaną w numerze 36 Waszego pisma) i muszę powiedzieć, że okazała się dla mnie przekonująca: jeśli Jan Paweł II nie jest papieżem formalnie, jak twierdzicie, to nie można odprawiać Mszy (lub uczestniczyć w niej) w jedności z nim. Nadal mam jednak wątpliwość, na którą nie jestem w stanie udzielić odpowiedzi: mam nadzieję, że będziecie mogli powiedzieć mi coś na ten temat…

Nie jest dla nikogo tajemnicą, że wielu księży, którzy oficjalnie uznają prawowitość Jana Pawła II, w rzeczywistości jest zupełnie innego zdania, i nie wypowiada jego imienia w kanonie Mszy. Jest to szczególnie powszechne wśród kapłanów abpa Lefebvre’a, którzy nie mogą oficjalnie wyrażać swojej opinii bez narażania się na problemy ze strony przełożonych. W takim wypadku Msza jest celebrowana „non una cum”: czy można uczestniczyć w ich Mszach bez wyrzutów sumienia? Co na ten temat uważa Wasz Instytut? Szczerze mówiąc, w tym przypadku nie widzę różnicy między ich Mszami a tymi celebrowanymi przez Was!

Dla mnie problem nie jest jedynie teoretyczny, ponieważ, z powodów rodzinnych, jest mi o wiele łatwiej uczestniczyć w tego rodzaju Mszy…

Czekam z niecierpliwością na Waszą odpowiedź. Proszę przyjąć najserdeczniejsze pozdrowienia.”

List podpisany

Odpowiedź „Sodalitium” dla naszego czytelnika (oraz wszystkich zainteresowanych).

Przede wszystkim cieszy mnie Pana zgoda, co do zasady, w kwestii una cum. Pozwoli mi to uniknąć wracania do różnych aspektów tego problemu, co do których jest Pan przekonany; jeśli natomiast inni czytelnicy nie byliby z nimi zaznajomieni, to zapraszam ich do lektury przytoczonego artykułu.

Przed udzieleniem odpowiedzi na Pana pytanie należy poczynić (albo przypomnieć sobie) pewne wyjaśnienia. Czytając Pana list ma się wrażenie, że chodzi o kwestię osobistą między nami a innymi kapłanami, którzy, mimo odprawiania Mszy świętej w rycie rzymskim promulgowanym przez świętego Piusa V, w kanonie Mszy oświadczają, że pozostają w komunii z Janem Pawłem II. Proszę pozwolić mi sprecyzować, jeśli zachodzi taka potrzeba, że nie chodzi tu o kwestię osobistą, lecz doktrynalną. Z jednej strony nie śmiałbym nawet osądzać sumienia lub negować ewentualnej dobrej woli kapłanów, którzy wierzą, że robią dobrze (myląc się), kiedy nie opuszczają imienia w kanonie. Z drugiej strony z pewnością nie twierdzimy, że my jedyni odprawiamy Mszę bez wymieniania Jana Pawła II jako papieża rzymskiego. Jak sam Pan pisze, jest wielu (mówimy tu o Pana kraju, Francji; niestety we Włoszech sytuacja jest znacznie gorsza), którzy to robią, i oczywiście nie przypisujemy sobie posiadania monopolu w tej materii! Wręcz przeciwnie, oby Bóg dał coraz więcej Mszy i kapłanów zgodnych w tej jakże ważnej kwestii…

To powiedziawszy, udzielam Panu mojej odpowiedzi, która być może Pana rozczaruje: nie, w przypadku kapłanów, którzy potajemnie omijają Jana Pawła II w kanonie Mszy, nie jest zasadniczo inaczej, w praktyce, niż w przypadku tych, którzy go wymieniają. Innymi słowy, ich postawa nie jest godziwa, a wierni, którzy zdają sobie sprawę z tego problemu, muszą zaprzestać uczestnictwa w odprawianych przez nich Mszach, zwłaszcza aktywnego uczestnictwa.

Naturalnie, chce Pan również dowiedzieć się, z czego wynika ta odpowiedź, która, jak zdaję sobie sprawę, nie jest wcale oczywista.

Po raz kolejny należy przedstawić konieczne wyjaśnienie. Proste pominięcie imienia Jana Pawła II w Te igitur nie jest, samo przez się, gwarancją ortodoksji! (Doprawdy, gdyby – umyślnie mówię „gdyby” – Jan Paweł II był lub stał się formalnie papieżem, byłby to akt schizmatycki). W rzeczywistości, wielu heretyków i schizmatyków (na przykład wschodnich, tzw. „prawosławnych”), odciąwszy się od Kościoła katolickiego, nie wymienia imienia Jana Pawła II w swojej liturgii, ale z powodów przeciwnych naszym (ponieważ nie uznają prymatu Piotra). Aby móc uczestniczyć we Mszy, nawet odprawianej non una cum, trzeba aby była ona sprawowana przez katolickiego kapłana.

Powie mi Pan, że kapłani, o których mowa, w przytoczonym przez Pana przypadku są katolikami, i z pewnością nie „prawosławnymi”. Przyjmijmy tę hipotezę. Pozostaje przede wszystkim problem ich postępowania w materii ciężkiej. Wykorzystując fakt, iż kanon Mszy jest recytowany po cichu, opuszczają imię Jana Pawła II, podczas gdy ich przełożeni i większość wiernych wierzy, że jest przeciwnie. Mamy tu zatem do czynienia z oszustwem. To jeszcze nie koniec. Ci kapłani zaniedbują obowiązek wyznawania swojej wiary, obowiązek, który wynika z prawa boskiego; prawowitość papieża lub jej brak jest faktem dogmatycznym i pociąga za sobą uznawanie, lub nie, nauczania takiej osoby, jako żywej i bliższej zasady naszej wiary. Popieranie ich w tym sposobie działania oznacza współpracę ze złem, które popełniają, co nie jest dopuszczalne bez proporcjonalnie poważnego powodu.

Czy w takim razie jest to dopuszczalne chociaż w pewnych przypadkach? Nie. I to z racji innych czynników. Do tej pory zakładaliśmy, że ci kapłani są w rzeczywistości non una cum. Dobrze. Ale kto nas upewni, że nie są „una cum”, jeśli nigdy o tym nie mówią? Co więcej, nie tylko nie mówią, ale mówią dokładnie coś przeciwnego! W przypadku kapłanów Bractwa Świętego Piusa X, na przykład (choć sprawa tyczy się również, i nie jest czysto hipotetyczna, takich, którzy poprosili o „indult” i go otrzymali), mimo niewymieniania Jana Pawła II w kanonie, złożyli oni uroczystą obietnicę lub przysięgę¹, że będą postępować w sposób odwrotny. W związku z tym, oficjalnie, z powodu samego faktu, że dotyczy to na przykład kapłana Bractwa Świętego Piusa X, należy przyjąć, że jest on wierny linii samego Bractwa, nakazom swoich przełożonych i złożonym obietnicom; zakładanie czegoś przeciwnego równa się po prostu traktowaniu takiego kapłana jako kłamcy i łgarza. Ale, powie mi Pan, to oni sami w istocie rzeczy ściągają na siebie takie określenia, kiedy mówią mi prywatnie (lub dają mi do zrozumienia), że nie są una cum Joanne Paulo. No właśnie: jak można wierzyć zdeklarowanemu kłamcy? Ten kapłan przyznaje się Panu do okłamywania swoich przełożonych i większości swoich wiernych; jak można być pewnym, że nie okłamuje również Pana (może aby mieć… jednego więcej wiernego?). Jeszcze raz, musimy założyć, że jest on tym… za kogo podaje się oficjalnie: mianowicie w komunii z Janem Pawłem II (który najzwyczajniej zabrania mu celebrowania Mszy i nakłada na niego ekskomunikę! Ale to już inna historia i kolejna niespójność). Z drugiej strony wiele razy tak jest naprawdę, gdyż kapłan, o którym mowa, jest w rzeczywistości una cum (chodziło tylko o plotki, i nie zawsze niewinne). Innymi razy tak nie jest, ale problem pozostaje.

Ostatni zarzut: co powiedzieć w przypadku, w którym mam moralną pewność, że w rzeczywistości dany kapłan nie jest una cum (pomimo pozorów). Również w tym przypadku problem pozostaje i nie tylko ze względu na zachętę, którą daje się niedopuszczalnej formie nikodemizmu² (powiedziałbym nawet „maranizmu”³), ponieważ współpraca materialna w wyrządzaniu zła drugiej osobie jest niedopuszczalna, chyba że z poważnych powodów. Może być dopuszczalna, jednak pod warunkiem uniknięcia zgorszenia (które jest grzechem przeciwko miłości, który przywodzi innych do grzechu). Ponieważ, z definicji, ten hipotetyczny kapłan nie jest una cum tylko w ukryciu, większa część ludzi nie zna jego stanowiska i jest wręcz przekonana, że jest odwrotnie. Widząc Pana obecnego na jego Mszy, będą przekonani, że uczestnictwo w Mszy una cum jest dopuszczalne, nie mając świadomości, że w rzeczywistości ta Msza jest odprawiana – potajemnie – non una cum. Im bardziej jest Pan znany i ceniony za swoje poglądy, tym bardziej naraża się Pan na spowodowanie zgorszenia. A fortiori, jeśli na Pana miejscu byłby zakonnik, zakonnica, ksiądz albo nawet cała wspólnota znana z oporu przeciwko Mszy una cum… Jak Pan widzi, bardzo rzadko zdarza się, by sprawca zgorszenia nie był w to wplątany i żeby zachodziły bardzo poważne powody współpracowania z per se obiektywnie złym postępowaniem tych kapłanów. Pod tak wieloma względami kapłanów tych jest trudniej usprawiedliwić niż ich współbraci, którzy, w dobrej wierze, są przekonani, że Jan Paweł II jest formalnie papieżem i, konsekwentnie, wymieniają jego imię w kanonie (ci ostatni powinni jednak zgodnie z logiką zaprzestać celebrowania tradycyjnej Mszy bez indultu, ponieważ w przeciwnym razie jak mogą usprawiedliwić fakt braku posłuszeństwa papieżowi w poważnej materii, którą jest bez wątpienia ryt odprawiania Mszy?⁴).

Nie chcę negować, powtarzam, że w wielu przypadkach kapłani i wierni… nie wiedzą, co czynią! Tylko Bóg osądza serca… Moja odpowiedź być może mało się będzie podobać, lecz przynamniej jest szczera (bardziej szczera od tych kapłanów, o których mowa) i odnosi się tylko do osób takich jak Pan, które przyjmują zasadę, według której Jan Paweł II jest papieżem jedynie materialnie, a nie formalnie. Niech Bóg da Panu cnotę męstwa, aby mógł Pan świadczyć o swojej wierze we wszystkich okolicznościach życia.

Redaktor naczelny

Tłumaczył z języka włoskiego Czytelnik. Źródło: pismo „Sodalitium”, nr 43 z kwietnia/maja 1996 roku (wersja włoskojęzyczna), s. 53-54. Podkreślenia jak w oryginale. Przypisy Pelagiusza: 1) Pod koniec lat ’70 lub na początku ’80 abp Lefebvre wprowadził obowiązkową dla wszystkich diakonów „przysięgę” na „Papieża” (zwanego niekiedy przezeń Antychrystem). Składają ją po dziś dzień w FSSPX przed Najświętszym Sakramentem w przeddzień święceń. 2) Nikodemizm: ukrywanie własnych poglądów i pozorowanie przyjmowania powszechnie przyjętych, termin wziął się od Nikodema opisanego w Ewangelii wg. św. Jana, który jako faryzeusz nie ujawniał tego, że był jednocześnie uczniem Pana Jezusa. 3) „Maranizm”: tu chodzi o maranów, czyli żydów, zwłaszcza w Hiszpanii w wiekach XIV-XVIII, którzy przyjąwszy chrzest nie wyparli się swojej fałszywej religii i pozostali przy naukach Talmudu. 4) Artykuł ten pisany był oczywiście za czasów wojtyliańskiego indultu Ecclesia Dei, gdy nie było jeszcze w miarę powszechnego pozwolenia modernistów na odprawianie wg. mszału Jana XXIII, co nastąpiło wraz z „motu proprio” Ratzingera, Summorum pontificum.